فیلتر هوای کثیف جریان هوا را محدود میکند و بنابراین نسبت مناسب هوا به سوخت برای احتراق بهینه فراهم نمیشود و احتراق ناقص بنزین را به دنبال خواهد داشت.
سنسور اکسیژن معیوب:
در حال حاضر طبق استانداردهایی که در نظر گرفته شده و اجرا میشود، تولید مونوکسید کربن توسط خودروها نباید از مقدار مشخصی بیشتر باشد.
مقاله مرتبط با این بخش: کاتالیور چیست؟
به همین دلیل، کاهش تولید این گاز سمی توسط خودروها بشدت موردتوجه قرار گرفت.
افزایش تولید CO میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد که ازجمله آنها میتوان به ایراد در سیستم احتراق و پاشش سوخت مثل شمعها و انژکتور اشاره کرد. کمبود هوای ورودی، سنسورهای معیوب و کیفیت پایین سوخت هم از دیگر عوامل افزایش تولید CO هستند که در ادامه بیشتر به آنها میپردازیم.
فیلتر هوای کثیف:
اگر مسمومیت ادامه پیدا کند، گزگز کردن در اعضای بدن احساس میشود و در ادامه میتواند خونریزی از بینی، سرگیجه، تهوع و نهایتاً بیهوشی و مرگ را به دنبال داشته باشد. البته هر یک از این علائم و اثرات مونوکسید کربن در بدن به غلظت گاز، شرایط جسمی شخص، فضا و عوامل متعدد دیگری بستگی دارد. همچنین اگر بدن انسان بهطور مداوم حتی در معرض مقدار کمی کربن مونوکسید قرار داشته باشد دچار بیماریهای قلبی عروقی خواهد شد. این گاز همچنین میتوان حیوانات را هم از پای درآورد.
مونوکسید کربن در شهرها
کربن مونوکسید چیست؟
زمانی که گازهای آلاینده از سیستم اگزوز موتور به کاتالیزور وارد میشوند، این فلزات از طریق واکنشهای شیمایی، گازهای مضر را به گازهای کمتر آلاینده تبدیل میکنند.
بهطورکلی تمام وسایلی که با سوخت کار میکنند مثل خودرو، بخاری، آبگرمکن و… میتوانند Carbon Monoxide تولید کنند. دلیل اصلی تولید این گاز احتراق ناقص به دلیل کمبود اکسیژن است.
راه دیگر اما تجهیز خودروها به مبدل کاتالیزوری در سیستم اگزوز بود. کاتالیزور از فلزات گرانقیمتی مانند پلاتین، پالادیوم و رودیوم ساخته میشوند.
پس از سپری شدن زمانی بین ۱ الی ۲ ساعت بسته به غلظت گاز کربن منواکسید موجود در مکان، فرد احساس خوابآلودگی و خستگی مفرط میکند.
کربن مونوکسید سبکتر از هوا است و ازآنجاییکه کاملاً بیبو است، تشخیص آن آسان نخواهد بود زیرا از یک اتم کربن و یک اتم اکسیژن تشکیل شده است و بسیار خطرناک بوده و میتواند مرگآور باشد.
در سطح شهرها خودروها، بخاریها، شومینهها، موتورخانهها و حتی دود سیگار موجب تولید مونوکسید کربن میشود. البته این گاز سمی به دلایل طبیعی مثل آتشفشان و آتشسوزی جنگلها هم تولید میشود.
پیشرانههای بنزینی حتی اگر کاملاً سالم باشند بازهم میزان زیادی مونوکسید کربن تولید میکنند که کاتالیزور وظیفه دارد با تبدیل CO به CO2 یا همان دیاکسید کربن، جلوی انتشار مونوکسید کربن در هوا را بگیرد. حال اگر سیستم اگزوز نشتی داشته باشد، میتواند باعث فرار CO قبل از تبدیل به CO2 توسط کاتالیزور شود.
راههای کاهش تولید Carbon Monoxide توسط خودرو
یکی از وظایف کاتالیزور تبدیل گاز سمی مونوکسید کربن به دیاکسید کربن است.
دلیل این موضوع میل به واکنش بالای CO با هموگلوبین خون است.
دلایل تولید مونوکسید کربن
همانطور که گفته شد، وظیفهٔ کاتالیزور که در سیستم اگزوز نصب میشود، کاهش انتشار گازهای آلاینده پیشرانه با تبدیل آنها به گازهای کمخطرتر است. حال اگر کاتالیزور به هر دلیلی خراب شود، وظیفه خود را بهدرستی انجام نداده و باعث افزایش انتشار گازهای آلاینده ازجمله مونوکسید کربن خواهد شد.
نشتی اگزوز:
مونوکسید کربن سبکتر از هوا است و ازآنجاییکه کاملاً بیبو است، تشخیص آن آسان نخواهد بود زیرا از یک اتم کربن و یک اتم اکسیژن تشکیل شده است و بسیار خطرناک بوده و میتواند مرگآور باشد.
همانطور که گفته شد، کربن مونوکسید گازی بسیار سمی بوده و مرگومیر در اثر تنفس این گاز یکی رایجترین انواع مرگ در اثر تنفس گاز آلوده در دنیا محسوب میشود.
این سنسور که در سیستم اگزوز خودرو نصب میشود، مسئول ارائه اطلاعات به ECU (واحد کنترل موتور) است. ECU بر اساس این دادهها میزان سوختی که به سیلندرها تزریق میشود را تعیین میکند. هر چه اکسیژن موجود در جریان خروجی اگزوز بیشتر باشد ECU دستور پاشش سوخت بیشتری را میدهد و برعکس؛ بنابراین، سنسور اکسیژن معیوب باعث افزایش انتشار Carbon Monoxide میشود.
خرابی کاتالیزور:
در هنگام سوختن هرچند میزان اکسیژن کمتر باشد، بخش بیشتری از کربنها به شکل ناقص میسوزند و درنتیجه بجای دیاکسید کربن، مونوکسید کربن تولید میشود.
این کار از یک سو با پیشرفت تکنولوژی پیشرانهها مثل استفاده از سیستم سوخترسانی انژکتوری و همینطور سیستمهای کامپیوتری مدیریت موتور صورت گرفت که باعث بهبود احتراق و کاهش تولید CO میشد.
درنتیجه، اکسیژن کمتری به اعضای بدن میرسد که اولین عارضه این مسئله در ابتدا سوزش چشمها است.
مونوکسید کربن صرفاً در مکانهای بستهای مثل اتاق جمع نمیشود و در شهرهای شلوغ و پرجمعیت هم شاهد افزایش غلظت این گاز سمی هستیم. دلیل اصلی این موضوع تردد زیاد خودروها در شهرها است که یکی از عوامل تولیدکننده CO هستند. همچنین ساختمانهای بلند و عوارض طبیعی مثل کوهها که جریان باد را محدود میکنند و همینطور وارونگی دما میتواند باعث جمع شدن CO در شهرها و افزایش غلظت آن شود.
کاهش تولید مونوکسید کربن توسط خودروها
همچنین افزایش کیفیت سوخت که احتراق بهتری را فراهم میکرد هم در این موضوع نقش داشت.
کربن مونوکسید که بهطور مخفف CO هم گفته میشود، یک گاز آلاینده بیرنگ، بیبو و بیمزه اما بسیار سمی است که در نتیجه احتراق ناقص سوختهای دارای کربن مثل بنزین، گاز طبیعی، نفت، زغالسنگ و چوب تولید میشود.
وقتی Carbon Monoxide وارد سیستم تنفسی شخص شود، بلافاصله با هموگلوبینهای خون ترکیب شده و مادهای به نام کربوکسی هموگلوبین را به وجود میآورد.
خودروها یکی از عوامل مهم تولید Carbon Monoxide هستند تا جایی که در دهه 60 میلادی آلایندگی خودروها منجر به افزایش غلظت CO در شهرها شد.
با این کار نهتنها میزان خروج CO از اگزوز بسیار کمتر میشود بلکه از هدر رفت انرژی هم جلوگیری خواهد شد زیرا هرچقدر میزان CO بیشتر باشد، هدر رفت انرژی احتراق بیشتر است و بنابراین، وقتی این گاز سمی به CO2 یا دیاکسید کربن تبدیل شود انرژی بیشتری در موتور حفظ و استفاده خواهد شد.